Pháp luật thương mại điện tử và “bẫy” vi phạm khi kinh doanh online

Khi kinh doanh online trở thành “vũ khí hai lưỡi”

Theo Bộ Công Thương, Việt Nam hiện có hơn 60 triệu người mua sắm trực tuyến mỗi năm. Doanh thu thương mại điện tử 2024 ước đạt 25 tỷ USD, nằm trong nhóm tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

Tuy nhiên, song song với sự phát triển ấy là làn sóng vi phạm pháp luật trên không gian mạng: từ bán hàng không hóa đơn, sử dụng hình ảnh trái phép, livestream sai sự thật, đến gian lận trong khuyến mãi.

Không ít doanh nhân nghĩ rằng “chỉ là vài post quảng cáo” hoặc “chưa đăng ký công ty nên không sao”, nhưng thực tế pháp luật đã thay đổi rất nhanh.

Nghị định 52/2024/NĐ-CP – “tấm lưới” pháp lý mới cho sàn thương mại điện tử

Từ năm 2024, Chính phủ ban hành Nghị định 52 (sửa đổi) về thương mại điện tử, bổ sung nhiều quy định buộc doanh nghiệp phải minh bạch:

Các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop đã bị nhắc nhở nhiều lần vì vi phạm về thông tin hàng hóa và kiểm soát chất lượng. Doanh nghiệp nhỏ – dù quy mô nhỏ lẻ – cũng không nằm ngoài tầm kiểm soát.

Những “bẫy” pháp lý phổ biến khiến doanh nhân trả giá

Bẫy 1 – Bán hàng không đăng ký: Theo luật, cá nhân hoặc tổ chức có doanh thu thường xuyên trên nền tảng online phải đăng ký kinh doanh. Nếu không, hành vi này bị xem là kinh doanh không phép, có thể bị xử phạt đến 50 triệu đồng.

Bẫy 2 – Sử dụng hình ảnh, nhạc, logo trái phép: Rất nhiều shop online sử dụng hình nghệ sĩ, thương hiệu nổi tiếng trong quảng cáo mà không xin phép – vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ, mức phạt có thể lên tới 250 triệu đồng.

Bẫy 3 – Không xuất hóa đơn điện tử: Theo quy định thuế mới, mọi giao dịch bán hàng online đều phải có hóa đơn, kể cả khi bán qua mạng xã hội. Vi phạm quy định này bị xem là trốn thuế và có thể bị xử lý hình sự.

Bẫy 4 – Quảng cáo sai sự thật, “thổi phồng” công dụng: Nhiều doanh nghiệp mỹ phẩm, thực phẩm chức năng đang bị xử phạt vì quảng cáo vượt quá nội dung được phép.

“Một câu nói quá đà trong livestream có thể khiến doanh nghiệp đánh mất uy tín, và thậm chí dính tội ‘lừa dối người tiêu dùng’.” – TS. Thái Ngọc Sơn, Viện trưởng Viện ILPAI

Bán hàng online hợp pháp – không khó, nếu hiểu luật

Để hoạt động TMĐT đúng pháp luật, doanh nghiệp nên thực hiện:

Viện ILPAI khuyến nghị các doanh nhân nhỏ nên tham gia chương trình “Tư vấn pháp lý TMĐT” để được hướng dẫn cụ thể về quy trình khai báo, hợp đồng, và thuế thương mại điện tử.

Khi đạo đức kinh doanh trở thành rào chắn cuối cùng

Không chỉ tuân thủ pháp luật, doanh nhân thời TMĐT cần xây dựng đạo đức kinh doanh số: không gian lận đánh giá, không lừa dối khách hàng, không sao chép thương hiệu người khác. Trong môi trường cạnh tranh dữ dội, uy tín số chính là tài sản vô hình quyết định sự sống còn.

“Pháp luật là khung, nhưng đạo đức là nền. Một doanh nghiệp có thể tăng trưởng bằng công nghệ, nhưng chỉ phát triển bền vững bằng niềm tin.” – TS. Thái Ngọc Sơn, Viện trưởng Viện ILPAI

Bán hàng online không còn là vùng đất tự do. Trong kỷ nguyên số, doanh nhân muốn tồn tại phải song hành giữa công nghệ và pháp lý – giữa tốc độ và chuẩn mực. Người hiểu luật sẽ không chỉ tránh rủi ro, mà còn tận dụng được chính luật pháp như “lá chắn vững vàng” trên hành trình kinh doanh lâu dài.